- حملونقل ریلی سنگین، ستون فقرات لجستیک معدنی آفریقای جنوبی است و درآمد عمده Transnet Freight Rail از صادرات زغالسنگ و سنگآهن حاصل میشود. در این میان، خط سنگآهن سیشن-سالدانها نهتنها مهمترین مسیر صادراتی کشور، بلکه یکی از شاخصترین نمونههای عملیات ریلی فوقسنگین در جهان بهشمار میرود. این خط با طول ۸۶۱ کیلومتر، دومین خط طولانی Heavy Haul جهان است که معادن سنگآهن ناحیه سیشن در استان کیپ شمالی را به بندر سالدانها در ساحل اقیانوس اطلس متصل میکند. 1) ویژگیهای فنی و هندسی خط: مسیر از ارتفاع حدود ۱۲۹۵ متر در ناحیه معدنی آغاز شده و بهتدریج به سطح دریا در بندر سالدانها میرسد. توپوگرافی مسیر عمدتاً نیمهبیابانی است که از منظر بارندگی و پایداری خاک مزایایی برای بهرهبرداری سنگین دارد. شیب حاکم مسیر برای قطارهای باردار ۱ در ۲۵۰ (4 درهزار) و برای قطارهای خالی ۱ در ۱۰۰ (10 درهزار یا 1%) است؛ اعدادی که امکان حرکت قطارهای بسیار سنگین با مصرف انرژی کنترلشده را فراهم میکند. مسیر عمدتاً تکخطه و برقی است (50 کیلوولت) و عبور و تلاقی قطارها در ایستگاههای عبوری با فاصله متوسط ۴۰ کیلومتر انجام میشود. 2) بارمحوری، طول و وزن قطار: این خط با بارمحوری ۳۰ تن بهرهبرداری میشود که برای عرض ۱۰۶۷ میلیمتر (Cape Gauge) دستاوردی مهم محسوب میشود. قطارهای استاندارد سنگآهن شامل ۳۴۲ واگن (3 رام 114 واگنی) با طول 4100 متر هستند. هر واگن نوع CR13/14 قابلیت حمل ۱۰۰ تن بار مفید دارد و جرم ناخالص هر قطار به حدود ۴۱ هزار تن میرسد، از منظر تولیدی، این قطارها در زمره سنگینترین و طولانیترین قطارهای باری فعال جهان قرار دارند. 3) ناوگان مسیر: لکوموتیو برقی 30 دستگاه کلاس 9 ای با بار محوری 28 تن و کشش مداوم 39 تن، 44 دستگاه کلاس 15 ای با بارمحوری 30 تن و کشش مداوم 45 تن در سرعت 35، و دیزلی 104 دستگاه کلاس 34 شرکت GE با قدرت2500 اسب با بارمحوری 18 تن و کشش مداوم 22 تن، 5600 واگن باری با ظرفیت 100تن و حمل سالانه 10 میلیون تن ناخالص (بیش از 8 میلیون تن خالص بر واگن درسال). هر قطار با 3 لکوموتیو برقی 9 ای و 7 لکوموتیو دیزل 34 در 4 نقطه کشیده میشد (که ظاهرا برای رعایت سقف دیماند برق بوده، تین 102713) که با ورود لکوموتیوهای 15 ای با 5 لکوموتیو برقی بدون دیزلی در 4 نقطه جایگزین گردید. 4) مشخصات قطار: هر قطار 41 هزار تنی با لکوموتیوهای برقی مجهز به لکوترول (RDP =Radio Distributed Power) کشیده میشود که در طول قطار توزیع شدهاند با حداکثر دو لکوموتیو در جلو. این توزیع قدرت باعث کاهش نیروهای فشاری و کششی درون قطار، بهبود دینامیک حرکت، افزایش ایمنی ترمزگیری و امکان بهرهبرداری از قطارهای بسیار بلند با یک تیم دونفره لکوموتیوران میشود. RDP از عوامل کلیدی موفقیت خط سیشن-سالدانها است. 5) ظرفیت، بهرهبرداری و نقش بندر: ظرفیت اسمی زیرساخت یک خطه حدود ۶۰ میلیون تن در سال (بدون ارتقای کامل توان برق) است و در سالهای اخیر حمل واقعی در محدوده ۴۵ تا ۵۰ میلیون تن نوسان داشته است. کل زنجیره بهرهبرداری بهصورت سیستم یکپارچه معدن-ریل-انبار-کشتی طراحی شده است. پایانه سالدانها دارای تأسیسات تخلیه واگن، انباشت، بازیابی و بارگیری کشتی در مقیاس بسیار بزرگ است و نقش گلوگاه نهایی زنجیره را ایفا میکند. 6) نگهداشت و فناوریهای پایش: حجم ترافیک و بارمحوری بالا، این خط را به یکی از پیشرفتهترین نمونههای نگهداشت مبتنی بر وضعیت (Condition-Based Maintenance) تبدیل کرده است. پایش مداوم ریل، چرخ و یاتاقان با استفاده از Hot Box Detector، Wheel Impact Load Monitor، Acoustic Bearing Monitoring، Ultrasonic Broken Rail Detection و WILMA انجام میشود. این فناوریها امکان پیشگیری از شکست ریل، کاهش محدودیت سرعت و حفظ قابلیت اطمینان بالا را فراهم کردهاند. 7) در بخش واگن: آمادهبکاری حدود ۹۷% گزارش شده و هزینه نگهداشت سالانه واگنها حدود ۴% قیمت واگن نو است که نشاندهنده بلوغ فنی سیستم است. در بخش لکوموتیو نیز برنامههای بازرسی دورهای ۴۵روزه و مدیریت موجودی قطعات با افق میانمدت و بلندمدت اجرا میشود. 8) راهبرد توسعه آینده: راهبرد افزایش ظرفیت خط سیشن-سالدانها بر سه محور استوار است: افزایش طول قطار، ارتقای توان لکوموتیو و بهینهسازی زیرساخت.
