تاریخچه پروژه برقی کردن راه آهن تهران مشهد
در ملاقات نوروزی سال ۹۵ با یکی از مدیران ارشد نظام، اشکالاتی توسط ایشان در مورد برقی کردن راه آهن تهران - مشهد مطرح شد که پس توضیحات مختصر در همان جلسه در خصوص پایینتر بودن هزینه احداث خط برقی و خرید لکوموتیو برقی، از هزینه خرید لکوموتیو دیزلی حتی با فرض حفظ سرعت 160، توضیحات تکمیلی نیز با مستندات مربوطه برای ایشان ارسال گردید که بدلیل تکرار این پرسش از سوی سایر مدیران و کارشناسان ذیلا بدان اشاره میشود.
در این توضیحات به تاریخچه جدی شدن طرح با مقایسه دو گزینه برقی و دیزلی و مقایسه لکوموتیو مورد نیاز در دو حالت در سال ۸۲ اشاره شد که با ظرفیت ۱۳ میلیون مسافر مورد انتظار سازمان مدیریت و برنامه ریزی برای سال ۸۶ قرار بود ۱۳۲ لکوموتیو دیزلی چهار محوره در سرویس تامین گردد که مفهوم آن خرید حداقل ۱۵۰ لکوموتیو دیزلی بود که با احتساب تعداد دستگاههای در حال تعمیر و رزرو حاصل می‌گردید.
قرار بود هر قطار ۱۲ واگنه (11 واگن مسافری و یک رستوران) با ظرفیت متوسط 500 نفر با دو لکوموتیو دیزلی ۲۴۰۰ کیلووات ظرف ۸ ساعت مسافت تهران مشهد را روزانه با یک سفر با سرعت حداکثر ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت طی نماید.
در حالی که با برقی شدن این مسیر هر دستگاه لکوموتیو برقی بدلیل توان مفید چهار برابری نسبت به نوع دیزلی می‌توانست همان قطار را با سرعت حداکثر ۲۰۰ ظرف ۶ ساعت و دو بار در روز حمل نماید و لذا با محاسبات انجام شده معلوم شد تعداد کل لکوموتیو برقی مورد نیاز برای حمل ۲۰ میلیون مسافر به ۵۰ دستگاه هم نمی‌رسید و لذا هزینه برقی کردن مسیر راه آهن با احتساب قیمت خرید لکوموتیو برقی از هزینه خرید لکوموتیو دیزلی در سال اول کمتر می‌شد (قیمت لکوموتیو برقی با دیزلی تقریبا مساوی بود)که نتیجه این بررسیها اقناع مدیران راهآهن و سازمان مدیریت و برنامه ریزی شد.
با دو برابر شدن سیر روزانه قطارها هزینه خرید واگن مسافری نیز نصف می‌شد و بدلیل کاهش زمان سیر ضرورت استفاده از واگن های کوپه ای با ظرفیت پایین کاهش یافته و زمینه استفاده از واگن های اتوبوسی با ظرفیت بالاتر فراهم می‌شد و به علاوه با پیش بینی استفاده از واگن های عریض تعداد واگن و لکوموتیو مورد نیاز کاهش بیشتری یافت.
تاییدیه لازم برای قابلیت سرعت ۲۳۰ کیلومتر بر ساعت در خطوط احداث شده بعد از انقلاب از دفتر فنی و امور طرحهای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در 5/3/86 با استناد به استاندارد UIC799 اخذ گردید و تاییدیه اداره کل علائم و ارتباطات برای قابلیت سیستم علائم و ATC تهران مشهد جهت سیر با سرعت ۲۰۰ با امکان ارتقاء نرم‌افزاری برای سرعت ۲۵۰ نیز اخذ شد.
با قابلیت سرعت ۲۰۰ دو نوع بوژی مورد استفاده در ساخت واگن های مسافری آن ایام، تاییدیه شرکت سازنده آلمانی ترمز واگن های مسافری برای امکان اصلاح بسیار کم هزینه سیستم ترمز (صرفا با تعویض نوع لنت ترمز) و افزایش سرعت به ۲۰۰ بدون نیاز به ترمز مغناطیسی یا دیسک سوم هم اخذ گردید.
برای تسهیل و کاهش هزینه های این پروژه، در مراحل اجرایی پیش بینی شده بود سرعت اولیه راه اندازی قطار های برقی مانند نوع دیزلی به ۱۶۰ محدود شود (با وجود قابلیت سرعت 200 لکوموتیو برقی) که حدود ۳۰ دقیقه زمان سیر را افزایش میداد تا فرصتی برای کسب مهارت لکوموتیورانان، تعمیر کاران و سایر عوامل موثر باشد و مهلتی برای اصلاح نقاط مهم خط.
در اسناد مناقصه سال ۸۶ سرعت خط برای قطارها ۲۰۰ و سرعت برای قطار های خودکشش ۲۵۰ منظور شد و با اثبات اولویت برقی کردن این مسیر بر احداث خط جدید سریع السیر پیشبینی احداث فاز یک راه آهن سریع السیر نیز با سرعت ۳۵۰ بعمل آمد و با گشایش پیشنهادات دریافتی شرکت کنندگان مناقصه در سال 87، یکی از کنسرسیومها با پیمانکاران رتبه یک اروپایی با اختلاف فاحش قیمت از رقبای شرقی پیشی گرفت و برنده مناقصه شد.
نتایج بسیار ارزشمند این اقدام که اخیرا به قرارداد 2 میلیارد دلاری راهآهن برای برقی کردن مسیر تهران- مشهد منتج گردید یک الگوی مناسب برای نشان دادن تاثیر تغییر پارادایم شد.
بر اساس تجربیات صنعتی دوران دفاع مقدس و دو دهه تجربه مدیریت اجرایی در راه آهن جمهوری اسلامی بویژه موضوع راه آهن برقی که منتج به بیش از یک میلیارد دلار صرفه جویی حجم سرمایه گذاری مستقیم گردید و به منظور انعکاس تجربیات مدیریتی حاصله کتابی در سال 86 با عنوان نقشه راه بلوغ، منازل و مراتب کمال با نگاه تحلیلی به مشکلات اقتصادی کشور تدوین گردید که خلاصه آن در یک جلسه اختصاصی کمیسیون فناوری مجمع تشخیص مصلحت نظام مورخ 17/11/86 ارائه گردید.
این کتاب با اشاره به برخی قوت ها و ضعف های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به ریشه های مشترک آنها پرداخته و با تحلیل آنها و با استناد به اصول مدیریت نوین، مهندسی و مبانی فلسفه اسلامی وجوه ضعف مشترک آنها را شناسایی (مناسب ترین گزینه انتخاب نشده، فراتر از حد توان و استطاعت مالی بوده و دفعتا و بدون فرصت اصلاح انجام شده) و در پایان نسخه فراگیر (تصمیم شایسته، اقدام بایسته، بهبود پیوسته) را به مانند PDCA پیشنهاد مینماید.
در سال 1391 بر اساس آسیب شناسی و تحلیل ضعفهای مشترک در صنایع مهم کشور، در کتاب دیگری با عنوان نقشه راه تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، عوامل اساسی تورم که موجب هجوم نقدینگی به بخشهایی همچون مسکن گردید شناسایی(با رشد 15000 برابری طی نیم قرن گذشته در مقایسه با رشد کمتر از 500 برابری نرخ ارز، 833 برابری تورم و 14000 برابری طلا) و راهکارهایی برای کاهش آثار تورم در تولید ملی مورد بررسی قرار گرفت.
اطلاعات تماس جهت خدمات مشاوره در حوزه حمل و نقل ریلی و راه آهن :
دکتر عباس قربانعلی بیک (رئیس هیئت مدیره)
شرکت آذرخش ریل آریا (آراکو )
09123840349
02166561974
02166129745
Ghorbanalibeik@gmail.com
