- استاندارد UIC 320 با عنوان «محاسبه بهرهوری راهآهن»، که در اول ژانویه 1978 از سوی اتحادیه بینالمللی راهآهنها (UIC) منتشر شده است (همچنان معتبر و مورد استناد) که به عنوان یک راهنمای جامع، مفهوم، روشهای محاسبه و چالشهای مرتبط با اندازهگیری بهرهوری در راهآهن را تشریح میکند. این سند بر این نکته تأکید دارد که بهرهوری بهعنوان یک مفهوم اقتصادی، اغلب بهدرستی درک نمیشود و اندازهگیری آن با دشواریهایی همراه است. بهرهوری در اصل به عنوان اثربخشی استفاده از عوامل تولید در فرآیند تولید تعریف میشود و میتوان آن را به صورت نسبت خروجی (تولید) به ورودی (عوامل تولید) بیان کرد.
- این سند سه رویکرد اصلی برای اندازهگیری بهرهوری معرفی میکند: بهرهوری جزئی، بهرهوری بر اساس ارزش افزوده و روشهای اندازهگیری بهرهوری کلی. بهرهوری جزئی (شاخصهای بهرهوری)، این رویکرد که در بخش دوم سند به تفصیل شرح داده شده، بر اندازهگیری بهرهوری نسبت به یک عامل تولید واحد متمرکز است. این روش به دلیل سادگی و مستقیم بودن، در ابتدا مورد توجه راهآهنها قرار گرفت. سند شاخصهای بهرهوری جزئی را به دو دسته اقتصادی (نسبت خدمات ترافیک ارائهشده به یک عامل تولید) و فنی (نسبت خدمات عملیاتی ارائهشده به یک عامل تولید) تقسیم میکند. شاخصهای کلیدی معرفیشده عبارتند از: بهرهوری ساعت کار (واحد-کیلومتر یا تن-کیلومتر ناخالص به ازای هر ساعت کار واقعی)، بهرهوری انرژی (واحد-کیلومتر یا تن-کیلومتر ناخالص به ازای هر واحد معادل کالری انرژی مصرفی)، بهرهوری ناوگان کشش (واحد-کیلومتر به ازای هر واحد قدرت نصبشده وزنی)، بهرهوری ناوگان مسافری (صندلی-کیلومتر موجود به ازای هر صندلی ارائهشده) و بهرهوری ناوگان باری (تن-کیلومتر موجود به ازای هر تن ارائهشده)، (واحد-کیلومتر برابر جمع تنکیلومتر و نفرکیلومتر است و تعبیر دیگر واحد حمل).
- سند نحوه استخراج دادههای لازم برای محاسبه این شاخصها را از آمارهای بینالمللی UIC ارائه میدهد. با این حال، هشدار میدهد که این شاخصها به تنهایی نمیتوانند تصویر کاملی ارائه دهند، زیرا بهبود در یک شاخص ممکن است ناشی از سرمایهگذاری در عامل دیگری باشد (مانند افزایش بهرهوری نیروی کار به دلیل اتوماسیون).
- سند سه مفهوم را معرفی میکند: ارزش افزوده ناخالص (GVA)، ارزش افزوده خالص (NVA) و ارزش افزوده تعدیلشده (AVA). سپس بهرهوری کلی نیروی کار به عنوان ارزش افزوده تعدیلشده به ازای هر نفر-ساعت محاسبه میشود. دادههای لازم برای این محاسبات از جداول مالی آمار UIC استخراج میشوند. این سند خاطرنشان میسازد که برای محاسبه دقیق، باید دادهها به قیمتهای ثابت تبدیل شوند تا اثر تورم حذف گردد. روشهای اندازهگیری بهرهوری کلی: بخش سوم سند به روشهای پیشرفتهتر و جدیدتر برای اندازهگیری بهرهوری کلی میپردازد که در آن زمان هنوز به طور گسترده در راهآهنها به کار گرفته نشده بودند. این روشها شامل موارد زیر هستند: روش مازاد (Surplus Method): این روش تغییرات بهرهوری کلی را با مقایسه افزایش حجمی خروجی با افزایش حجمی کل عوامل تولید در طول زمان اندازه میگیرد. "مازاد بهرهوری کلی" (S) به عنوان تفاوت بین این دو شاخص تعریف میشود. این روش امکان تهیه "حسابهای مازاد" را فراهم میکند که توزیع منافع حاصل از بهبود بهرهوری را بین ذینفعان مختلف (مانند کارکنان، مشتریان، سرمایهگذاران) نشان میدهد.
- روش نهایی محض (Purely Marginal Method): این روش نیاز به محاسبه دقیق مقادیر مطلق را کاهش میدهد.
- ارزیابی بر مبنای هزینهیابی: این روش پیشنهاد میکند که اگر هزینههای سال جاری تحت شرایط اقتصادی سال پایه محاسبه شوند، کاهش هزینهها میتواند نشاندهنده افزایش بهرهوری باشد. این روش با استفاده از دادههای موجود مقرون به صرفه است.
- شاخصهای بهرهوری در این استاندارد ظاهرا قدیمی (1978) ولی همچنان معتبر بوده و میتوانند برای بررسی روند بهرهوری در هر راهآهن استفاده شوند و با ملاحظاتی برای مقایسه بهرهوری با سایر راهآهنها بکار روند (تین 298779)، چهار شاخص بهرهوری لکوموتیو (واحد حمل بر تعدادکل لکوموتیوها)، بهرهوری واگن (تنکیلومتر بر واگن)، بهرهوری خط (تن ناخالص بر کیلومتر شبکه) و بهرهوری نیروی انسانی (تنکیلومتر خالص بر نفرسال) در بخش بار و در بخش مسافری نفرکیلومتر بر واگن اهمیت ویژه دارند.