آسیب شناسی خصوصی سازی راه آهن و پیشنیازهای فراموش شده

• طبق صفحه 102 جدول B72 در زمینه هزینه و درآمد آمار مشروح سالانه اتحادیه بین المللی راه آهنها (UIC)، تغییر نسبت درآمد به هزینه در راه آهن ژاپن از 65% به 110% طی سالهای 1985 تا 1990 (2007 به 123%) پس از خصوصیسازی نشان از تصمیمات عقلایی مهندسین دولتی در زمان طراحی شبکه و قطار سریع (از جمله قطارهای خودکشش عریض) و انتخاب الگوی صحیح خصوصی سازی (پیوستگی عمودی، VI) دارد که میتوان آنها را از مهمترین عوامل موفقیت این رویکرد برشمرد.
• خصوصی سازی راهآهن ایران در سال 1384 با الهام از تجربیات ناموفق کشورهای اروپایی بر مبنای تفکیک عمودی ابتداء از واگنهای باری با تعهد سیر روزانه 300 کیلومتر آغاز و با پیشنهاد افزایش بارمحوری از 20 به 22.5 که مدتها مورد چالش بود از نظر اقتصادی توجیه پذیر گردید ولی بدون آزمون امکانپذیری تحقق سیر 300 کیلومتر، قرارداد با شرکتها منعقد گردید.
• سیر واقعی واگنها طی بیش از یک دهه از واگذاری واگنها تغییر زیادی نداشته و در محدوده 100 کیلومتر در روز و سالانه  30 تا 40 هزار کیلومتر مانده در حالی که این عدد در دنیا به بیش از 200 هزار کیلومتر در سال رسیده است و این موضوع موجب کم شدن انگیزه بخش خصوصی در افزایش سرمایه گذاری در این صنعت گردیده و حتی طی سالهای اخیر با عوامل دیگری مانند کاهش یا حذف حق دسترسی طی چند سال اول ورود ناوگان جدید، بخش خصوصی برای خرید واگن نو ترغیب نگردید.
• شرکت رولندبرگر در صفحه 73 گزارش خود با ذکر تجربیات چند کشور (آمریکا، کانادا، ژاپن، روسیه، چین ، آلمان، فرانسه و انگلیس)، 3 پند را در صفحه 74 بیان و خصوصی سازی با الگوی تفکیک عمودی (VS) را سبب نتایج منفی، تعارض منافع، افزایش هزینه و کاهش راندمان و راهکار افزایش کارآیی را افزایش بهره وری، رضایت مشتری و خوش قولی ذکر نموده است.   

• بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در تیرماه 99، سهم حمل و نقل مسافر در سال 1397 به کمتر از 2% رسید و نسبت به سال 1386 کمتر از نصف شده در حالی که قانون مدیریت سوخت، سهم 18% را برای سال 1390 مقرر نمود.

این در حالی است که علاوه بر قانون فوق، مقام معظم رهبری با وجود تاکید بر اولویت ریلی در سیاستهای کلی نظام در سال 79، در بندهای 24 و 25 سیاستهای ابلاغی برنامه ششم در 9 تیر 94 و مکررا پس از آن بر اولویت بخش ریلی تاکید نموده اند.

• شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی در جلسه مورخ 18/7/1388، بنا به پیشنهاد مشترک وزارت راه و وزارت اقتصاد به استناد تبصره (2) بند (ب) ماده (3) قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم آیین‌نامه سهم بهینه بخش‌های دولتی و غیردولتی در فعالیت‌های راه و راه‌آهن را جهت واگذاری لکوموتیوها، بهره برداری و ... تصویب نمود.
• واگذاری لکوموتیوها به بخش خصوصی بدلیل تعارض منافع، هزینه بالای اجاره و کارایی کم برای بخش ریلی مخرب است، و ابتدا یا باید الگوی خصوصی سازی تغییر یابد (مانند کشورهای ژاپن، کانادا، آمریکا و ...) یا بخش تحقیقات تقویت شود تا با افزایش اثربخشی، کارایی و بهره وری، افزایش درآمد و کاهش هزینه لکوموتیوها محقق و واگذاری عادلانه و خردمندانه گردد.
• به بیان دیگر تجربه ناموفق واگذاری واگنهای باری از سال 1384 به بعد و پاسخگو نبودن راه آهن در مورد عدم دستیابی به تعهد سیر 300 کیلومتر در روز نشاندهنده ضرورت آسیب شناسی عدم موفقیت این رویکرد برای یافتن ریشه مشکلات میباشد.
• 

با بررسی اولیه به ریشه های مشترک این ناکامی با ضعفهای اشاره شده در صفحه 3 کتاب نقشه راه بلوغ نگارش سال 1386 میرسیم و برای درمان نیز میتوان از سه توصیه پایان صفحه 4 یعنی تصمیم شایسته، اقدام بایسته و بهبود پیوسته بهره برد. 

• برای تصمیم شایسته با بررسی واقعیات (نه موهومات) مندرج در گزارشات موجود مانند رولندبرگر و تجربه دیگر کشورها، باید راه آهن کارایی و بهره وری لکوموتیوهای موجود را به حد ممکن افزایش داده و پس از دستیابی به نتایج برای واگذاری با منطق اقدام بایسته (در حد توان خود و شرکتها) برای انجام تعهدات به نحوی اقدام نماید که بهبود پیوسته نیز قابل اعمال باشد.

همین منطق برای بخش بهره برداری با پیچیدگیهای بیشتر صادق است و چنانچه ظرفیت خطوط و روشهای افزایش بهره وری و جابجایی مورد توجه قرار نگیرد نه تنها بخش خصوصی متضرر میگردد بلکه نیازهای ضروری کشور بی پاسخ خواهند ماند. 

مکان یابی قطار نجات در راه آهن درود تا اندیمشک

راه آهن لرستان سابق (حد فاصل دورود تا اندیمشک) به دلیل قوس های تند همواره یکی از مناطق پرسانحه به ویژه برای قطارهای باری بوده و با تعدد تونل ها، طول زیاد آنها و قرار داشتن تونل ها در قوس و شیب و فراز و همچنین مجاورت مسیر در کنار دره و دسترسی بسیار محدود به خطوط جاده ای، امداد رسانی به قطارهای سانحه دیده در آن بسیار دشوار و لازم است با مکان یابی و استقرار قطارهای نجات در ایستگاه های مسیر زمان مذکور به حداقل ممکن کاهش یابد.

تجربه استاد و پیشکسوت ارجمند جناب آقای مهندس عالیوند از سوانح زیاد واگن های مخزن 2 محوره قبل از انقلاب در این مسیر (مرور یک سانحه ریلی از زبان پیشکسوت راه آهن، 05/12/99) و تجربیات شخصی تحلیل خروج از خط واگن های باری در سال های پایانی دهه 70 در زمان مرحوم دکتر دادمان (بررسی دلایل خروج از خط واگن های باری در لرستان در پایان دهه 70، 13/02/1400) همگی دال بر حوادث و سوانح زیاد این مسیر می باشد و ضرورت بررسی بیشتر را اثبات می نماید.

موضوع «پیشنهاد مکان استقرار قطار نجات مبتنی بر طراحی سناریو : مطالعه موردی مسیر دورود - اندیمشک» عنوان پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی ایمنی در راه آهن از سوی آقای مهندس محسن برهانی انتخاب شد که حاوی دستاوردها و نوآوری های مرتبط با کاهش زمان امدادرسانی به مصدومان ریلی، تسریع و سهولت رفع گلوگاه‌های به وجود آمده در اثر سانحه، ارائه راهکارهای مناسب امداد و نجات در مسیر های ریلی به ویژه مسیرهای صعب العبور و بدون دسترسی جاده ای می باشد که در اینجا به بیان نتایج به قلم ایشان می پردازیم:

در این پایان نامه، نحوه مواجهه علمی با مسئله تعیین مکان مناسب استقرار قطار نجات و نقش نرم افزار شبیه سازی در مدل سازی و یافتن راهکار مناسب امداد در سوانح حمل و نقل ریلی به ویژه در مسیرهای ریلی صعب العبور و بدون دسترسی جاده ای کشور شرح داده شده و حالات و گزینه های مختلف زمان مسدودی مسیر در اثر بروز سانحه که منجر به ایجاد تلاقی های ناخواسته قطارها می گردد مورد بررسی قرار گرفته و ضایعات جانی و ضررهای مالی تخمین زده شده است.

همچنین سناریوهای مختلف مربوط به نحوه استقرار قطار نجات تشریح و علت انتخاب مکان ها بیان شده است، انجام مطالعات مرتبط با موضوع، اجرای فعالیت های میدانی و تهیه اطلاعات لازم و وارد نمودن داده های عددی به منظور آماده سازی نرم افزار، پردازش داده ها و تحلیل خروجی های به دست آمده از دیگر اقدامات به عمل آمده برای نیل به نتایج می باشد. 

مکان استقرار صحیح قطار نجات علاوه بر اینکه می تواند زمان امدادرسانی به مصدومان ریلی و سهولت انجام عملیات ترمیم خط را به ویژه در مناطق صعب العبور کاهش دهد، کاهش تاخیر قطارها و رفع گلوگاه‌های ترافیکی را هم درپی خواهد داشت. در اثر طولانی شدن زمان مسدودی خط خسارت های مشخصی به سیستم حمل و نقل ریلی و استفاده کنندگان آن تحمیل می شود. هم اکنون نحوه استقرار قطار نجات بیشتر به روش تجربی و با لحاظ امکانات در دسترس در مناطق راه آهن صورت می گیرد و توجیه علمی قوی برای استقرار صحیح تر آن وجود ندارد.

در سیستم های حمل و نقل ریلی کشورهای پیشرفته، نرم افزار شبیه سازی در ایستگاه کاری شبیه ساز (Simulation The Workstation) مرکز کنترل اتوماتیک ترافیک قرار دارد و می تواند اطلاعات خاصی، مربوط به حرکت قطارها را در هر زمان دریافت نموده و حرکت قطارها را شبیه سازی نماید. نرم افزار شبیه سازی اغلب برای تحلیل  و ارزیابی سیر و حرکت و تنظیم برنامه زمانبندی حرکت قطارها مورد استفاده‌  قرار می گیرد.

تکنیک شبیه سازی یک راه حل برای رسیدن به جوابی نزدیک به جواب بهینه و توأما سریع است. اهمیت تحقیق حاضر در تسهیل و تسریع عملیات امداد و نجات در زمان بروز سانحه بوده به طوریکه زمان طلایی یا فرصتی که در آن می توان فرد مصدوم و گرفتار را زنده از کام سانحه بیرون کشید و فرد را به صورت اضطراری مورد مداوا قرار داد، مهیا می نماید.

• جا دارد این نمونه کارهای پژوهشی که به مشکلات عملیاتی راه آهن آن هم از سوی کارشناسان با تجربه می پردازد در جلساتی با حضور مدیران و کارشناسان واحدها و پژوهشگران مورد ارزیابی و بررسی بیشتر قرار گرفته و از نتایج بهره برداری گردد.

مقاله مکان یابی قطار نجات در راه آهن درود تا اندیمشک

خدمات مشاوره ریلی آراکو

مهاجرت نخبگان و پندی از راه آهن کوئینزلند استرالیا

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح روز چهارشنبه ۲۸ آبان‌ماه در دیدار نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، نخبگان را نور چشمان ملت خواندند و با تأکید بر لزوم تمرکز جامعه علمی و نخبگان برای یافتن راه‌حل‌ های علمی مشکلات مختلف افزودند: ظرفیت نخبگی جوانان ملت ایران، می تواند زمینه‌ ساز پر کردن شکاف علمی کشور با علم جهانی، عبور از مرزهای جهانی علم، ایجاد تمدن نوین اسلامی و تحقق آینده درخشان کشور باشد (پس از شنیدن دیدگاه های نمایندگان این گرامیان).

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تشکر از مطالب مفیدی که نخبگان در این دیدار بیان کردند، نخبگی را موهبت و نعمتی الهی خواندند و افزودند: استعداد و ظرفیت ذهنی تنها شروط تحقق نخبگی نیست بلکه باید با شکرگزاری و قدرشناسی این نعمت و با کار و تلاش و همت و مجاهدت، استعداد و ظرفیت را به نخبگی تبدیل کرد. رهبر انقلاب در همین زمینه افزودند: البته قدرشناسی و شکر عملی نعمت نخبگی جوان، وظیفه پدر و مادر، معلم و استاد و دستگاه های حاکمیتی نیز هست.

ایشان، «مسئله محوری» و حل مسائل کشور را از اهداف مهم جامعه علمی کشور خواندند و با برشمردن مواردی مانند مشکلات آب، محیط زیست، ترافیک، آسیب‌ های اجتماعی، تخلیه روستاها، نظام پولی، مالی، مالیاتی، بانکی و مسائل نظام تولید، گفتند: می‌توان برای همه مشکلات کشور راه‌حل علمی پیدا کرد. ایشان با اشاره به دانش‌بنیان نبودن صنایع بزرگ کشور، خاطرنشان کردند: باید با استفاده از شرکت‌ های دانش‌بنیان، صنایع بزرگ مانند خودروسازی نیز دانش‌بنیان شوند.

 

رهبر انقلاب درباره بحث مهاجرت نخبگان، گفتند: امروز در کشور جوانان نخبه می‌توانند رشد و پیشرفت کنند ولی همچنانکه قبلاً هم گفته‌ ایم تمایل یک نخبه برای مهاجرت به کشوری دیگر با این نگاه و توجه که بدهکار کشور است و پس از تحصیل بازخواهد گشت، مانعی ندارد و با اشاره به گزارشی از معاون علمی رئیس‌جمهور مبنی بر سهم کمتر از یک درصدی شرکت‌ های دانش‌ بنیان از تولید ناخالص داخلی، تأکید کردند: این سهم باید حتماً افزایش یابد و در طول ۳ تا ۴ سال، حداقل به ۵ درصد برسد.

اما برای تحقق این خواسته مقام معظم رهبری و افزایش سهم نخبگان و شرکت های دانش بنیان در حل مسائل کشور چه سیاست هایی را باید اتخاذ نمود که وابسته به رفع تحریم ها و ... نباشد و بلکه از اهرم تحریم به عنوان فرصت بهره برداری نماید.

یکی از رویکردهای جهانی که بهترین انطباق را با شرایط و تنگناهای کشور دارد رویکرد بهره وری است بدین معنی که از امکانات، تجهیزات و سرمایه های موجود استفاده بیشتری شود که می توان چند شاخص را برای آن برشمرد:

افزایش قابلیت اعتماد (Reliability)، افزایش آماده به کاری (Availability)، افزایش تعمیرپذیری (Maintainability)، افزایش ایمنی (Safety) و خلاصه (RAMS)، افزایش کارآیی (Performance)، اثربخشی (Effectiveness) و ...

در اینجا به افزایش کارایی لکوموتیو کوئینزلند استرالیا (با خط متریک) توسط زیمنس می پردازیم که 155 میلیون تن زغال سنگ در 2005-2004 را حمل نمود، و با افزایش تقاضای زغال باید حمل بار را سالانه 10 درصد افزایش می داد (235 در 2010).

این راه آهن 86 دستگاه لکوموتیو برقی ۶ محوره را در طی سال های 1986 تا 1989 تحویل گرفت، تراکشن موتور ساخت شرکت هیتاچی بود و با همکاری شرکت‌های استرالیایی لکوموتیوهای 2900 کیلوواتی 110 تنی تکمیل و تحویل شدند.

کمتر از 2 دهه بعد، قراردادی برای نوسازی سه دستگاه لکوموتیو با زیمنس برای تغییر تراکشن موتور از DC به AC و افزایش توان و کشش منعقد شد که با تغییرات مذکور سه لکوموتیو جدید می توانست جایگزین پنج دستگاه اولیه شود.

پس از موفقیت حاصله 63 دستگاه از این لکوموتیوها در سال های 2003 تا 2007 توسط زیمنس بازسازی شدند. در این بازسازی وزن از ۱۱۰ به ۱۲۶ تن، کشش اولیه از ۳۷۵ به ۵۰۰ کیلونیوتن، کشش مداوم از ۲۶۰ به ۴۳۰ کیلونیوتن، ترمز بازیافت از صفر به ۴۰۰۰ کیلووات، ترمز مقاومتی از ۲۲۵۰ به ۴۰۰۰ کیلووات، و توان مداوم از ۲۹۷۰ به ۴۰۰۰ کیلووات رسید.

این تجربه بازسازی لکوموتیوهای BHP و ... را می توان برای افزایش کاراِیی و بهره وری (با بازطراحی) ناوگان گران قیمت ریلی، هوایی، دریایی و ... با دعوت از نخبگان و مشارکت شرکت های دانش بنیان به کار گرفت و توسط صنایع توانمند ریلی اجرا نمود.

مقاله مهاجرت نخبگان و پندی از راه آهن کوئینزلند استرالیا

خدمات مشاوره ریلی آراکو

روش تکنیکی «پنچ چرا»؛ نقشه راه برای ساماندهی سریع تر راه آهن

در گفتگویی که اخیرا با یکی از همکاران پرتلاش و با سابقه در حمل و نقل ریلی داشتیم در زمینه دانش برخی همکاران در تعمیرات نیز دیدگاه ها و نظرات 2 طرف بیان شد و در ادامه از یک عارضه دردناک و مزمن 2 دهه پیش مثالی را عرض کردم که به دلیل اهمیت بالا در شناخت نقشه راه برای ساماندهی سریع تر راه آهن و ... در اینجا به آن می پردازم.

آغاز بیماری با درد گردن بود که به تدریج تشدید شد و خواب و آرامش را هم از خانواده گرفت، پس از مراجعه به پزشک و شرح بیماری و گرفتن عکس رادیولوژی از گردن اعلام شد که بیماری آرتروز گردن است و ارائه نسخه برای درمان بیماری آغاز شد که متاسفانه نتیجه ضعیف سبب مراجعه به پزشکان دیگر شد که همگی همین بیماری را عامل درد می دانستند که نهایتا یکی از متخصصان جراحی مغز و اعصاب با تایید مجدد آرتروز پیشنهاد 10 جلسه فیزیوتراپی را دادند و گفتند چنانچه تاثیر نداشت عمل جراحی کوچکی روی گردن انجام خواهد شد که این گفته سبب اضطراب بیشتر از درد اولیه بیماری شد.

طبق روال همیشگی با وجود دشواری فراوان گرفتن وقت و نوبت، برای ملاقات با یکی از پزشکان سنتی بسیار مجرب (مرحوم سید باقر حکیم)  اقدام کردیم که پس از انجام دستورات و اجرای نسخه ایشان ظرف یک ماه تقریبا 90 درصد درد کاهش یافت. اما نکته مهم و جالب در این تجربه این بود که آن مرحوم بدرستی در همان جلسه نخست به ریشه بروز بیماری اشاره کردند و سپس آنرا درمان کردند (مانند تکنیک پنج چرا) و برخلاف قبل، صرفا به طبقه بندی بیماری و دادن نسخه اکتفاء نکردند. 

مشابه این مورد در اواخر دهه 60 و پس از دوران دفاع مقدس برای توربوشارژر لکوموتیوهای GT26 که به دلیل دوزمانه بودن موتور حساسیت بالایی دارد رخ داد و سبب بالا رفتن آمار خرابی و هزینه تعمیرات و کاهش آماده به کاری آنها گردید.              

با وجود فعال بودن بخش تعمیرات توربوشارژر در تعمیرات اساسی لکوموتیو، به دلیل نرخ خرابی بالا و سرعت کم تعمیر و لذا توقف طولانی لکوموتیو برای تعویض توربوشارژر (136 لکوموتیو در سرویس از کل 236 دستگاه)، درصد بالای نیاز از طریق بازسازی مجموعه های خراب (UTEX) که به کانادا ارسال می شد (با هزینه حدود 35 هزار دلار) تامین می گردید. 

در زمان بررسی علل خرابی توربوشارژر در 1369، مبحث (RCA=Root Cause Anaysis) برای نگارنده شناخته شده نبود اما با الطاف الهی و تجربه تحلیل موارد مشابه و پیچیده در صنایع نظامی، بررسی ها آغاز شد و طی مدت یک سال نتایج بسیار درخشان و قابل اثباتی به دست آمد که علاوه بر به کارگیری در رویکرد مدیریتی جدید در سال 1370، در تکمیل مشخصات فنی لکوموتیوهای GE به کار گرفته شد (علاوه بر افزایش 100 و 190 درصد کشش، سیستم های حفاظتی نیز تکمیل گردید).

در این گزارش (700200) با بررسی آمار خرابی های 101 دستگاه لکوموتیو، جستجوی همبستگی و پیامدهای هر مشکل و ... ، 20 عامل اصلی شناسایی شد که به عنوان نمونه به گرفتگی فیلتر هوا، گرم کردن موتور، دشارژ بودن باتری (برای تغذیه پمپ کمکی)، برخورد اجسام خارجی از سمت اتاق تمیز، افت فشار روغن، تزریق سوخت اضافی، خاموشی و استارت مکرر و اشکالات گاورنر اشاره می گردد که در هر مورد به عوامل زیربخش و تشکیل دهنده آنها نیز پرداخته شد (به عنوان مثال در گرم کردن موتور به خرابی ترموستات، گرفتگی رادیاتور به دلیل عدم استفاده از نالکو، سوختن زیاد فن رادیاتور، نشتی زیاد آب و ...).

در بخش بعدی، عوامل بهره برداری از لکوموتیو، راهبری، تعمیرات و نگهداری، تدارکات، آموزش، طراحی و ماموریت لکوموتیو و نهایتا گردش اطلاعات در لکوموتیو نیز مورد بررسی و نقد قرار گرفت و در بخش اجرایی با توجه به محدودیت های منابع، سه اولویت (کوتاه مدت 10 مورد، میان مدت 8 مورد و میان مدت 6 مورد) پیشنهاد گردید.

یکی از باورهای پایه در این بررسی در پیشگفتار چنین آمده: بررسی آمار خرابی ها و عیوب یک طرح و تجزیه و تحلیل آن می تواند معیارهای ارزیابی طرح های بعد را ارائه نموده یا به صورت اصلاحی بر طرح اولیه و یا در قالب طرح بدیع متجلی می گردد. در واقع همین معیارها به عنوان تجربه گروه ها یا شرکت های معظم است که اسرار شرکت را تشکیل می دهد (Know how) ...، بدین ترتیب تناوب تعمیرات و نگهداری یک حکم مطلق و فراگیر نمی باشد و ... در مواردی حتی لازم التغییر خواهد بود.

خدمات مشاوره ریلی آراکو

خطرات بار سنگین یک پرواز ریلی در روز گرم و ارتفاع بالا

وزیر محترم راه و شهرسازی در 9 آبان ماه طی نامه ای به مدیرعامل راه آهن، علت عدم تحقق بندهای 24 و 25 سیاست های کلی برنامه ششم توسعه ابلاغی مقام معظم رهبری را تعدد مراجع دخیل در برنامه ریزی (انتخاب پروژه)، ساخت و بهره برداری پروژه های خطوط ریلی و عدم توجه به ملاحظات بهره برداری در مراحل انتخاب و ساخت پروژه ها اعلام نمودند.

این رویکرد وزیر بحث های فراوانی را بین کارشناسان، خبرگان و دوستداران بخش ریلی برانگیخت و نظرات مخالف و موافق عزیزان مطرح و مورد بحث قرار گرفت و اتاقی نیز برای گفتگوی متخصصان با حضور مدیران اسبق راه آهن در روز یکشنبه 16 آبان ماه تشکیل که با استقبال فراوان مواجه گردید و دیدگاه های خوبی از هردو سوی موافق و مخالف مطرح شد.

در اتاق مذکور ابتدا به سوابق این تصمیم و دلایل اقدام مشابه در نیمه اول دهه 90 در جابجایی مدیریت پروژه سریع السیر اصفهان (از شرکت ساخت به راه آهن) پرداخته شد و همچنین تاریخچه ساختار احداث راه آهن در پیش از انقلاب تا تشکیل شرکت ساخت و نیز ساختار احداث در سازمان بنادر، سیاست های کلی بخش حمل ونقل، تجربه بافق مشهد و ... بیان گردید. 

همچنین به نتایج بررسی های مشاور معروف جهانی (شرکت رولندبرگر) نیز اشاره شد که با ذکر تجربه کشورهای پیشرفته اروپایی پیشنهاد تمرکز (بهره برداری و ساخت راه آهن)، ساختار جدید راه آهن، ضرورت رگولاتور و ... را مطرح نموده بود.

افزایش تخصیص بودجه شرکت ساخت تا چند برابر بودجه ابلاغی اول سال هم موضوع دیگری بود که بیان شد و مشکلات ناشی از فشارهای سیاسی در تغییر اولویت پروژه ها نیز یکی دیگر از واقعیت های پروژه های ساخت بود (شاید مرتبط باشند).

از سوی دیگر موضوع کمبود منابع مالی کشور و ضرورت استفاده از روش های تامین مالی مشارکتی PPP مانند BOT، ROT  مطرح و به دلیل الزام به تعهدات بهره برداری در قراردادهای مربوطه ضرورت انتقال پروژه های ساخت به راه آهن تاکید شد.  

اما موضوعی که اینجانب و برخی از دوستان برآن تکیه داشتیم ضرورت سبک کردن بار پرواز بخش ریلی است تا این هواپیما به سلامت از زمین برخیزد و خدای ناکرده با سقوط آن مواجه نشویم، پروازی که بدون بار سنگین جدید هم اضافه بار دارد و که در نوشته های مختلف بدان اشاره شده است، از جمله مشکلات ناشی از تکالیف عقب افتاده سهم ریلی (سهم 30 و 18 در بار و مسافر که اکنون بنا به گزارش مرکز پژوهش های مجلس 13 و 2 درصد است)، بهره وری پایین، هزینه و بدهی بالای راه آهن.

فقط در بخش بدهی باید توجه داشت که اکنون در بخش ناوگان راه آهن بیش از 1500 میلیارد تومان به پیمانکاران نگهداری و مالکین ناوگان و حدود 500 میلیارد تومان به پیمانکاران زیربنایی بدهی دارد که غالبا از سال های قبل انباشته شده و افزایش یافته و این شرایط رغبت پیمانکاران را به ادامه کار کاهش داده و سبب کاهش آماده بکاری لکوموتیو و کاهش سیر واگن های باری و مسافری شده و به بیان دیگر مالکان واگن را با وجود تقاضای بار و مسافر بالا دچار چالش نموده است.

بالا بودن هزینه نگهداری ناوگان و زیربنا نیز ضرورت بازنگری در مقررات و مصوبات داخلی راه آهن و قوانین را افزوده و نیاز فراوانی به تدابیر و تلاش زیاد مدیرعامل جدید و هیئت مدیره با حمایت وزیر و حتی هیئت دولت و نمایندگان مجلس دارد.

وضعیت بهره وری راه آهن هم بسیار پایین تر از متوسط جهانی است و چنانچه با نمونه های برتر جهانی مقایسه شود بحرانی بودن آن بهتر آشکار می گردد (بهره وری واگن باری در ایران با احتساب تاثیر واگن های 6 محوره حدود 10 درصد موارد برتر است).

اما در انتقادات وارد شده به شرکت ساخت، اگر تاثیر نمایندگان در تغییر اولویت و طولانی شدن پروژه ها (و نه مشخصات فنی) را بخواهیم این گونه کاهش دهیم، در واقع، تنش بیشتری را به بیمار نیازمند مراقبت های ویژه (راه آهن) تحمیل کرده ایم.

در کیفیت طراحی و ساخت خطوط که با سرعت متوسط و ظرفیت پایین (حتی خطوط جدید مانند میانه بستان آباد با سرعت پایین و یا قزوین رشت با تک خطه بودن ابنیه مهم مانند پل و تونل و فقدان علائم)، کاهش مطلوبیت قطار را سبب می گردد هم باید برای راه آهن (که پروژه ها را تحویل می گیرد) سهمی منظور کنیم و اینکه در ساختار کنونی نیز رویکرد مناسب و اثربخشی برای بهبود خدمات به مسافر و بار وجود ندارد و راه آهن همچنان در گذشته دور به سر می برد.

مقاله خطرات بار سنگین یک پرواز ریلی در روز گرم و ارتفاع بالا

خدمات مشاوره ریلی آراکو

یک تیر و هفت نشان جهاد اقتصادی با اصلاح نظام مالیاتی

یک روز پیش از روز ملی مبارزه با استکبار جهانی، گروهی از شیرمردان بیشه ایران، شکاری را که بچه ببرهای کاغذی ربوده بودند از دهان ایشان بازپس گرفتند و با این کار دل های مردم ایران را شاد و امنیت بیشتری را در عرصه دریایی فراهم نمودند. اما این حرکت و عملیات نیروی دریایی سپاه در آزادسازی نفت ایران در آب های دریای عمان، فقط یک بازپس گیری ساده نبود و آثار و برکات فراوانی درپی داشته و خواهد داشت و به تعبیر یکی از تحلیلگران رسانه یک تیر و هفت نشان بود.

اما همدستان داخلی استکبار جهانی که عرصه زندگی شرافتمندانه را روز بروز بر مردم مظلوم و صبور تنگ تر می کنند را هم باید گوشمالی داد که مقدمات آن را (مالیات ویلاها) اخیرا شاهد بودیم و امید است با تداوم آن و اصلاح نظام مالیاتی، نتایج یک تیر و هفت نشان این بار در عرصه اقتصاد متجلی شود و گره کور معیشت و زندگی مردم با رویکرد جهاد اقتصادی باز شود.

در گذشته بارها شنیده بودیم افزایش نرخ ارز به نفع صنایع کشور می باشد و بالا رفتن قیمت محصولات خارجی به صورت طبیعی تراز بازرگانی را به نفع ما تغییر می دهد که در این بخش ظاهرا صنایع ریلی نیز بهره مند خواهند شد ولی ظرفیت های تولید صنایع ریلی به علت عدم سفارش گذاری خرید در شرایط بحرانی قرار داشته و بیش از80 درصد ظرفیت تولید غیر فعال می باشد (صنایع ریلی ایران در مناقصه بین المللی یکی از کشورهای همسایه حتی از چین نیز پیشی گرفتند).

آنچه به تدریج این تعادل پسا بحران هر مرحله افزایش نرخ ارز را برهم زده و تراز تجاری را معکوس و سهم صنایع داخلی را کاهش می دهد چرخه تورم، افزایش حقوق و کمبود درآمد دولت است که در نهایت آسیب پذیری شدید اقتصادی را با تغییر جهشی نرخ ارز در هر چند سال یک بار سبب می شود و لذا افت ارزش پول ملی از موضوعاتی است که به نظر می رسد باید به دلیل تاثیر شدید بر چند جبهه جهاد اقتصادی مورد آسیب شناسی و چاره جویی قرار گیرد چرا که بدون آن تمامی تلاش های اقتصادی کم اثر می شود، که از آن جمله موضوع دشواری بیشتر معیشت مردم و بی اثر شدن هدفمندی یارانه ها است.

به عنوان مثال در بخش سوخت مصرفی که یکی از وجوه سنگین یارانه انرژی است، با تغییر قیمت ارز شرایط مجدداً به وضع قبلی بازگشته (افزایش مصرف و قاچاق) و صرف نظر از اثر سهمیه بندی، قیمت سوخت قبلی با قیمت سوخت بعدی به دلیل نرخ ارز تفاوتی نداشته و در واقع تلاش های گذشته و محصول تحمل تنش های اجتماعی و اقتصادی تباه شده و مصرف انرژی سرانه ما همچنان در تراز بسیار بالاتر از متوسط جهانی قرار گرفته و به بیانی دیگر با سقف تولید، درآمد ارزی نفت کمتر می گردد.

هرچند در اولین پرسش از تورم، پاسخ بالا بودن نقدینگی مطرح می شود ولی چنانچه در عمق این امر دقت شود یکی از ریشه های تورم ، در الگوی غلط نظام مالیاتی (کم توجهی به مالیات اشخاص) است، به این معنی که گرانی قیمت مسکن و خودرو ناشی از سودآوری بالای این دو چنانچه با مالیات مهار نشود سرمایه ها را به سوی خود می کشاند، در بررسی افزایش قیمت ها، رتبه ارز بالاتر از همه قرار دارد و سپس خودرو و مسکن، ولی قیمت ارز با تزریق آن کاهش می یابد، مسکن و زمین خیر (مطالعات سال 91، کتاب نقشه راه بلوغ برای تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی و نامه آذر 99 به مجلس).

اما نتایج هفتگانه اصلاح نظام مالیاتی که به معنی افزایش درآمد و کاهش نیاز دولت به فروش ارز یا چاپ پول جدید است:

1. کاهش نیاز به خلق پول (تورم) و برداشت از سفره اقشار ضعیف، رفع مشکلات فرهنگی و اعتیاد و افزایش امید مردم
2. هدایت نقدینگی به سوی تولید (صنعت، کشاورزی) و افزایش اشتغال و نوآوری، کاهش فرار مغزها، ازدواج و فرزندآوری  
3. کاهش قیمت تمام شده و انطباق محصولات داخلی با استانداردهای جهانی و افزایش امکان صادرات (صنعت خودرو ...)
4. کاهش قیمت خرید و اجاره مسکن و سوداگری و دلالی در این عرصه، کاهش قیمت فضاهای تجاری و صنعتی
5. رونق حمل و نقل همگانی و کاهش مصرف داخلی و قاچاق سوخت، کاهش آلودگی هوای شهرها و تصادفات جاده ای
6. کاهش امضاهای طلایی، سهولت راه اندازی کسب و کار جدید و کاهش زمینه های ایجاد فساد، رشوه و اختلاس و ...
7. کاهش فشارهای سیاسی و تقویت بورس و سرمایه گذاری داخلی و کاهش فرار سرمایه و کاهش نمره ریسک کشور

لینک مقاله یک تیر و هفت نشان جهاد اقتصادی با اصلاح نظام مالیاتی در تین نیوز

خدمات مشاوره ریلی آراکو

سامانه ردیابی و پایش لکوموتیوهای زیمنس

سیستم های مانیتورینگ و پایش وضعیت جایگاه ویژه ای در صنعت حمل و نقل به طور عام و در صنعت حمل و نقل ریلی به طور خاص یافته اند، یکی از مهمترین اهداف این سیستم ها بهبود پارامترهای RAMS  در سیستم از جمله افزایش آماده به کاری،  قابلیت اعتماد و کاهش هزینه های نگهداری ناوگان گران قیمت ریلی و همچنین افزایش ایمنی آنها است (EN 50126).

 در این راستا شرکت زیمنس سامانه Railigent  را با هدف مدیریت هوشمندانه سرمایه ها توسعه داده و آن را در مسیر دستیابی به افزایش آماده به کاری 100 درصدی (ناوگان ریلی) معرفی نموده است (هر چند دستیابی دقیق به 100 درصد غیرممکن است).

آماده به کاری ناوگان یکی از مهمترین شاخص ها در تعیین بهره وری ناوگان است بویژه این شاخص در لکوموتیو به دلیل نقش گلوگاهی آن حساسیت بیشتری می یابد که برای تبیین بهتر به کاهش آماده به کاری (تعداد لکوموتیو در سرویس نسبت به کل) طی ماه شهریور سال های 1397 تا 1400  اشاره می گردد که بسیار نگران کننده بوده و سبب کاهش بهره وری ناوگان بخش خصوصی (اعم از واگن های باری و مسافری) و کاهش درآمد و گلایه این شرکت ها شده است.

تعداد کل لکوموتیو طی این مدت از 922 به 954 افزایش یافته اما تعداد لکوموتیو در سرویس از 562 به 522 (40) کاهش یافته و لکوموتیو معادل از 723 به 658  رسیده (65 لکوموتیو معادل کمتر) و در بخش بار طی همین مدت از 474 به 424 رسیده است (50 لکوموتیو معادل کمتر) که این امر نشان دهنده کاهش قابل توجه آماده به کاری بیشتر در لکوموتیوهای با کشش بالا می باشد که برای بخش درآمدزای راه آهن اهمیت ویژه ای دارد.

علاوه بر زیمنس، شرکت های ایرانی نیز با قابلیت های گرانسنگ در زمینه الکترونیک، کنترل و مخابرات موفقیت های خوبی را در زمینه فوق به دست آورده اند که در اینجا به مرور بر تجربیات یکی از این شرکت ها در زمینه ریلی به ویژه لکوموتیو می پردازیم.

در سال 1395 جهت تجهیز لکوموتیوهای زیمنس (با برخورداری از سیستم ثبت خرابی و حفاظتی پیشرفته) به سیستم مانیتورینگ و ردیابی، اقدام شد و در حال حاضر بیش از 50 دستگاه از لکوموتیوهای زیمنس به این سیستم مجهز شده است.

دکتر میرآبادی مدیرعامل شرکت دانش بنیان نوآوران صنعت ریلی پایش (پریکو) از قابلیت های این دستگاه چنین می نویسند:

از جمله قابلیت های سیستم توسعه یافته با همکاری و پشتیبانی شرکت مپنا تعمیرات می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. اندازه گیری سرعت و موقعیت قطار با قابلیت ردیابی دیزل و قطار در شبکه بر روی نقشه (دمای محیط به طور پیوسته)
2. اطلاع رسانی در مورد وضعیت لکوموتیو به طور پیوسته و قابلیت مانیتورینگ مستمر سلامت زیرسیستم های قطار و لکوموتیو
3. اطلاع رسانی به دپو تعمیراتی و ارائه اطلاعات لازم به مدیران مربوطه در مورد آخرین وضعیت سلامت ناوگان

• در صورت توسعه بیشتر سیستم مانیتورینگ و ردیابی طراحی شده، می توان انتظار داشت قابلیت های زیر نیز ارائه داده شود:

1. قابلیت پیش بینی وقوع خرابی های مختلف و ریشه یابی خرابی ها با استفاده از تحلیل هوشمند داده های خرابی
2. ارائه داده های کمکی در راستای راهبری بهینه قطار با توجه به شرایط سلامت قطار
3. قابلیت انجام داده کاوی بر روی داده های خرابی و آلارم و استخراج و اعلام وابستگی ها و همبستگی ها
4. قابلیت ارائه اطلاعات مسیر پیش رو به راننده و هشدارها و پیشنهادهای لازم در نقاط حساس
5. قابلیت تجمیع با سایر سیستم های برنامه ریزی حرکت، مدیریت نیروی انسانی و قابلیت سازگاری با سیستم نت راه آهن
6. کمک به ارزیابی کیفیت تعمیرات دیزل در تعمیرگاه و قابلیت بررسی کیفیت تعمیرات در هر بار رجوع دیزل به دپو
7. قابلیت پایش هزینه های نگهداری برای هر دستگاه و کل ناوگان و روند تغییرات هزینه

با توجه به تجربه به کارگیری سامانه مشابه در اوایل دهه 90 در ماشین آلات مکانیزه خط، شایسته است راه آهن نسبت به تجمیع تجربیات و نظرات کاربران، کارشناسان و مدیران اقدام نموده و برای تجهیز سایر دستگاه های ناوگان کشنده، از جمله لکوموتیوهای باری آلستوم، لکوموتیوهای باری جنرال موتورز (به ویژه نوع MP)، قطارهای خودکشش و ... اقدام نماید.

لینک مقاله تین نیوز با عنوان سامانه ردیابی و پایش لکوموتیوهای زیمنس

خدمات مشاوره ریلی آراکو

طبقه بندی خطوط برای کاهش هزینه و زمان احداث و افزایش ایمنی

پروژه های ناتمام همواره یکی از دغدغه های مهم مدیران و مسئولان بوده و بخش بزرگی از بودجه کشور صرف این گونه پروژه ها می شود، در این راستا بابک نگاهداری مشاور و رئیس حوزه ریاست مجلس شورای اسلامی با اشاره به 20 هزار طرح عمرانی نیمه تمام در کشور بیان نمود: برای تکمیل این طرح‌ ها به بودجه‌ ای برابر با بودجه 17 سال کشور نیاز داریم.

وی در گفتگو با یکی از رسانه ها گفت: این طرح‌ ها به سبب سیاست هزینه‌ گرا بودن دستگاه‌ ها به وجود آمده‌اند. در واقع دستگاه‌ ها برای آن که بتوانند بودجه بیشتری به خود اختصاص دهند، اقدام به تعریف و ایجاد طرح‌ های عمرانی و ردیف بودجه تملک دارایی برای آنها می‌نمایند. لذا سال به سال بر تعداد این طرح‌ ها افزوده شده و هزینه نگهداشت آنها نیز بار اضافه‌ ای بر بودجه تحمیل می‌ کند و باعث شده است که نظارت بر عملکرد و هزینه کرد بودجه بسیار سخت و گاهی ناممکن شود.

یکی از دلایل طولانی شدن زمان و هزینه پروژه های ریلی عدم توجه به نیاز واقعی و طبقه مناسب برای طراحی و ساخت خطوط است به ویژه در زمینه مشخصات فنی (فراز حداکثر، قوس حداقل، بار محوری و ...) و ظرفیت ها و قابلیت های بهره برداری که به عنوان مثال می توان به مسیر ریلی کرمان - زاهدان اشاره نمود که حجم خاکریزی متوسط آن تقریبا 10 برابر مسیر تهران - مشهد بوده و این درحالیست که در این مسیر برقراری اتصال ریلی با شبکه راه آهن پاکستان و توجیحات منطقه ای و بین المللی اولویت داشته و ... هدف اصلی بوده که متاسفانه با رویکرد انتخابی هزینه و زمان پروژه افزایش و ایمنی کاهش یافته است (می توان به سانحه خروج از خط قطار مسافری زاهدان تهران در مهرماه سال 98 در این زمینه اشاره نمود).

اگر نگاهی گذرا به خطوط ریلی احداث شده در نیم قرن گذشته داشته باشیم می توانیم یک ویژگی ثابت را در همه این خطوط بیابیم که این ویژگی همان سرعت طراحی خطوط جدید است به ویژه پس از تدوین استاندارد کامپساکس در سال 1354 (که در زمان خود بسیار پیشرفته و اکنون قدیمی شده است) و تعیین سرعت 160 به عنوان سرعت خطوط جدید الاحداث در شرایطی که سرعت 160 فقط 50 کیلومتر از سرعت سریع ترین قطار دنیا (شینکانسن ژاپن) کمتر بود در حالی که طی این مدت سرعت حداکثر قطار سریع السیر از 210 کیلومتر بر ساعت به بالاتر از 350 کیلومتر بر ساعت رسیده و سرعت قطارهای معمولی از 160 کیلومتر بر ساعت کنونی در راه آهن ایران به حدود 250 کیلومتر بر ساعت رسیده است.

یکی از راهکارهای مناسب برای کاهش هزینه و زمان اجرای پروژه های عمرانی (و کم کردن فاصله برنامه و بودجه) طبقه بندی پروژه ها است که در این راستا به نشریه 301 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (مشخصات فنی عمومی راه آهن) اشاره می گردد که در صفحه 39، چهار طبقه را برای سایش مجاز قائم و جانبی ریل بیان کرده است (سرعت 80 تا 200)

اتحادیه بین المللی راه آهن ها UIC نیز برای تسهیل و کاهش هزینه در استانداردهای خود به این موضوع اشاره نموده از جمله استاندارد 703، 714، 799 و آمریکا (FRA, federal Railroad administration) خطوط را از نگاه ایمنی به 9 سطح (از 16 تا 350 کیلومتر بر ساعت) تقسیم کرده که تا سطح 5 کلی (بار و مسافر) و از سطح 6 فقط مسافری می باشد.

Track Safety Standards Compliance Manual  (Office of Safety Assurance and Compliance, 2002)

یکی از اقدامات اداره کل خط در پایان دهه 70 صدور دستورالعمل های طبقه بندی، بهره برداری و نگهداری خطوط، سوزن ها، گذرگاه ها، و ... بود که علاوه بر افزایش ایمنی و کارایی سبب کاهش هزینه می شد  (791015 نامه سرعت گذرگاه ها متناسب با ترافیک ریل و جاده، 790910 نامه سرعت بار و مسافر متناسب با نوع ریل و جوشکاری، 790619 نامه دور و قوس پیوندی، 790622 نامه و جدول تعیین دور در کلاس های مختلف سرعتی و ترکیب بار و مسافر) و اکنون راه آهن برای سرعت ایمن قطارها، بار محوری، ... و بر اساس خط، علائم و ... به طبقه بندی نیاز مبرم دارد (نامه به پژوهشکده 910427).

 

مالیات بر خانه های لوکس؛ آغاز غبارزدایی از راه مستقیم اقتصاد

رهبر معظم انقلاب در بخشی از پیام اول فروردین 1400 عنوان کردند:  خب حالا چرا در سال ٩٩ به طور کامل این اتّفاق نیفتاد؟ به خاطر وجود موانع از طرفی، و حمایت نشدن تولید در همه بخشها از طرف دیگر. یعنی تولید، هم احتیاج دارد به حمایتهای لازم قانونی و حکومتی و هم احتیاج دارد به اینکه موانع سر راه تولید برداشته بشود.

ماه های اخیر کشور شاهد تحولاتی بود که امید بازگشت اقتصاد به مسیر صحیح را افزایش داده از جمله خبر رسانه ها در مورد ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون مالیات بر خانه های لوکس از سوی معاون اول رئیس جمهور (مورخ 14/7/1400) به وزارتخانه های اقتصاد، راه و شهرسازی، صمت، کشور و دادگستری با تعیین شیوه افزایش پلکانی مالیات خانه های گران.

این قانون که در قانون بودجه سال 99 و 1400 پیش بینی شده بود ولی آیین نامه مربوطه تهیه و ابلاغ نشد شامل بناهایی می شود که ارزش آنها در سال 1400 بیش از 10 میلیارد تومان می باشد، مالیات این خانه ها از یک در هزار برای خانه های تا 15 و 2 درهزار برای مازاد قیمت تا 25 و 3 درهزار برای مازاد تا 40 و 4 درهزار برای مازاد تا 60 و 5 در هزار از 60 به بالا. 

امید است هماهنگی دولت، مجلس و قوه قضائیه زمینه تکمیل این آیین نامه (از جمله برای ویلاهای گرانتر از 60 میلیارد تومان و متناسب سازی تصاعدی پیوسته درصد با قیمت) و تحقق سایر بخش های این رویکرد را فراهم نماید از جمله با وضع مالیات بر خودروهای لوکس، سکه، ارز و ... تا علاوه بر تامین بخشی از درآمد دولت، سرمایه ها نیز سوی تولید هدایت شوند.

از سوی دیگر اظهارات اخیر ریاست محترم قوه قضائیه (جمعه 23 مهر) در خصوص فسادزا بودن قانون پیچیده مالیات و اظهارات 2 سال اخیر نمایندگان محترم مجلس در مورد مشکلات قانون مالیات بر ارزش افزوده و توضیحات رئیس سازمان بازرسی کل کشور در 21 مهر در مورد وصول هفت هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی ضرورت یک بازنگری در قوانین مالیاتی را بیشتر آشکار می نماید به ویژه ضرورت تشکیل پرونده مالیاتی برای اشخاص (با آغاز از مالکان ساختمان ها و ماشین های لوکس).

مصاحبه اخیر رئیس سازمان برنامه و بودجه در مورد چرخه تورم، افزایش حقوق، افزایش پایه پولی و مجددا تورم (بیشتر از افزایش حقوق متوسط کارمندان) که همراستا با گزارش امور اقتصاد کلان سازمان در 11 مردادماه است مبین توجه دولت به این چرخه فرسایشی می باشد (عنوان گزارش: برآورد بدهی های دولت ایران به بخش های مختلف در دوره 1400 تا 1406 تحت دو سناریوی رفع تحریم های اقتصادی و تداوم تحریم ها) که با رفع تحریم نرخ متوسط تورم را از 1400 تا 1406 را 28 درصد (با 21 درصد رشد متوسط نرخ ارز) و با ادامه تحریم نرخ تورم را 54 درصد (با 50 درصد رشد متوسط نرخ ارز) پیش بینی نموده است.

این 2 سناریو که در بهترین حالت با رفع تحریم هم تورم 28 درصد را پیش بینی نموده نشان دهنده خونریزی داخلی اقتصاد است و برای درمان آن چاره ای جز کاهش و رفع وابستگی دولت به ارز فروشی در بازار و تامین منابع مالی از طریق مالیات نیست.        

اخذ مالیات از خانه های لوکس پس از بررسی هایی در زمینه افزایش قیمت مسکن در نیم قرن منتهی به سال 90 از سال 91 به وزرا و نمایندگان و مسئولین تخصصی در مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال (و در کتاب نقشه راه بلوغ برای تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، سال 1391، با اشاره به نتایج بررسی های فوق درج گردید) و طرح پیشنهادی مربوطه نیز در آذر 99 به مجلس ارائه گردید که در آن به مالیات خودروهای لوکس، ارز و سکه نیز توجه و مالیات برای آنها پیشنهاد شد.

نتیجه اینکه مهمترین ریشه تورم در نظام غلط مالیاتی است که ظهور آن در سلاطین سکه، خودرو، فولاد، مسکن، زمین و ... مشاهده می گردد و متاسفانه بعد از انقلاب مسئولان (دولت ها و مجالس) شجاعت اندیشه و ریشه یابی آنرا به خود راه ندادند.

ریشه یابی تورم نشان می دهد قیمت زمین مسکونی در تهران بیشترین سهم را داشته و در طی 45 سال (منتهی به 90) در یک نمونه پایین شهر تهران حدود 15000 برابر شده در حالی که قیمت ارز 500 برابر شده است و حرکت آغاز شده نمایندگان مجلس و هیئت دولت را می توان آغاز غبارزدایی از راه مستقیم اقتصاد دانست که با حمایت های قوه قضائیه در یافتن بخش های فسادزا قوام بیشتر خواهد یافت.

البته در کنار این رویکرد باید به اصلاح عقلایی نرخ انرژی (الگوی مالکیت و بهره برداری)، کاهش حجم دولت و ... نیز پرداخت.

راهکارهایی برای رهایی از چالش بزرگ لکوموتیو

عید فطر سال 1386 پس از انتقاد مقام معظم رهبری به مصرف بالای انرژی که با برخی کج سلیقگی ها و غفلت های مدیریتی نیاز به واردات سوخت را تشدید نمود و دست آویزی برای تهدید به تحریم واردات سوخت به کشور گردید، نمایندگان مجلس با تصویب قانون مدیریت سوخت در سال 1386 دولت را مکلف نمودند در سال 1390 سهم بار ریلی را از 7 به 30 درصد و سهم مسافر ریلی را از 4 به 18 درصد برساند درحالی که بنا به گزارش تیر 99 مرکز پژوهش های مجلس، سهم مسافر (تعداد) در سال 97 به کمتر از 2 درصد و بار (تن کیلومتر) اندکی بالاتر از 13 درصد رسید (طبق گزارش سال 86  حدود 3 و 12).

بر اساس آمار سال 2020 اتحادیه جهانی راه آهن ها تن کیلومتر ریلی جهان حدود 9300 میلیارد و نفر کیلومتر 3700 میلیارد بوده در حالی که تعداد لکوموتیو در همین سال 96300 دستگاه و تعداد خودکشش (حدود150 هزار دستگاه که با تقسیم آن بر 5 برای تعیین لکوموتیو معادل) به عدد 30 هزار دستگاه و جمعا به حدود 126000 دستگاه (معادل لکوموتیو) بالغ می گردد.

با این مفروضات واحد حمل بر لکوموتیو جهان در سال 2020 برابر 103 میلیون بوده و برای ایران با 49 میلیارد واحد حمل و 954 لکوموتیو و 280 واگن خودکشش (56 لکوموتیو معادل) و جمع لکوموتیو معادل 1010، شاخص مذکور به 49 میلیون واحد حمل می رسد که با احتساب آماده به کاری پایین می توان شاخص را حدود 70 میلیون واحد حمل بر لکوموتیو فرض نمود.

از دلایل بهره وری پایین لکوموتیو در ایران نسبت به متوسط جهانی (32 درصد کمتر) علاوه بر پایین بودن آماده به کاری و قابلیت اعتماد که به الگوهای ضعیف تعمیرات و نگهداری و بهره برداری (از جمله تغییرات زیاد ترکیب قطار، موقعیت تعمیرگاه، مسافت پایین سیر بار و ...) مربوط می شود، می توان به بارمحوری و کشش پایین و کم بودن لکوموتیو مانوری هم اشاره نمود.

با وجود ضعف راه آهن در بخش لکوموتیو، نباید از فاصله بیشتر شاخص بهره وری واگن باری با متوسط جهانی غفلت نمود که در سال مذکور به 62 درصد کمتر از متوسط جهانی رسید که یکی از دلایل این بهره وری پایین کمبود لکوموتیو می باشد.

با مروری بر آمار تعداد لکوموتیو (جمع لکوموتیوهای راه آهن ایران و بخش های خصوصی) در سال های 98، 99 و 400 (نیمه شهریور)، به روند نگران کننده ای پی می بریم که باید آن را ریشه یابی کرده و برای آن چاره اندیشید، تعداد کل لکوموتیو در سرویس در این سه سال به ترتیب 757، 689 و 658 لکوموتیو معادل بوده و به بیان دیگر 99 لکوموتیو معادل در 2 سال کاهش یافته است. (در 15 شهریور 1400 از تعداد کل 954 لکوموتیو فقط 522 دستگاه یعنی 55 درصد در سرویس بوده که با ضریب متوسط 1.26 عدد 658 لکوموتیو معادل که برای همتراز کردن لکوموتیوها از بعد قابلیت کشش بار است به دست می آید).

برای جبران سریع کمبود لکوموتیو از یک سو و فراهم کردن جهش حمل و نقل ریلی و دست یابی به سهم قانون مدیریت سوخت مصوب سال 1386 و تحقق سیاست های ابلاغی رهبر معظم در برنامه ششم (بندهای 24 و 25) و برای دست یابی به 200 میلیون تن بار و 140 میلیون مسافر در سال 1404 با فرض 100 میلیون تن کیلومتر برای هر لکوموتیو نیاز به 1200 لکوموتیو باری و حدود 300 لکوموتیو مسافری می باشد که بیش از نیمی باید برقی باشند و با توجه به زمان متوسط هشت ساله خرید لکوموتیو چند راهکار در کارگروه صنایع ریلی سازمان گسترش در سال 89 پیش بینی گردید که از جمله آن افزایش آماده به کاری از 55 درصد به 85 درصد، افزایش کشش لکوموتیو از 24 تن به 40 تن، افزایش وزن قطارهای باری از 4500 به 7000 تن، بود.

در کنار این موارد، لازم است دستگاه های متوقف، بازسازی و در مواردی تعویض موتور گردند، لکوموتیوهای دیزلی با کشش، توان و با بار محوری بالا (برای حمل بار) و در عین حال قیمت و هزینه نگهداری پایین (برای بخش خصوصی) در داخل طراحی و تولید شوند، لکوموتیوهای دیزلی مسافری موجود باید بهبود یابند و لکوموتیوهای مانوری با کشش بالا طراحی و تولید شوند.

در این حرکت نباید از ضرورت بومی سازی موتورهای دیزل 3000 و 4000 اسب و ساخت داخل قطعات مربوطه غفلت نمود.

همزمان با برقی کردن خطوط پرترافیک باید لکوموتیوهای برقی یا دوگانه (برقی دیزلی) سرعت و کشش بالا بومی سازی گردند. بعلاوه باید لکوموتیوهای باری نو و تجربه شده و همچنین کارکرده و مناسب برای حمل بار از خارج خریداری شود.     

ابعاد پیشنهادی سند راهبردی صنایع ریلی در افق 1404، ایدرو را اینجا بخوانید.