جامعیت طرح جامع حمل و نقل؛ نیازمند ارزیابی نخبگان

در 30 مارس 1973 از طرف دفتر نخست وزیری ایران به BCEOM (شرکت فرانسوی که در سال 2011 با شرکتEgis  ادغام گردید) ماموریت داده شد مرحله اول مطالعه هماهنگی حمل و نقل در ایران را انجام دهد.

گزارش این بررسی ها با تکیه بر آمار سال های نخستین دهه هفتاد میلادی در چهار جلد با عناوین گزارش کلی، خلاصه و نتایج، روش های هماهنگی فعلی و پیشنهادات نگاشته و منتشر شده است که در اینجا به مناسبت بازبینی اخیر طرح جامع حمل و نقل به نکاتی از فصل چهارم جلد دوم (حمل و نقل با راه آهن، 48 صفحه) می پردازیم.

طول شبکه راه آهن در گزارش 4417 کیلومتر و بیشترین ترافیک در خط جنوب اعلام شده و متوسط روزانه قطار باری در مسیرها بدین ترتیب نوشته شده است:

- مسیر جنوب 15 قطار، غرب 4، جنوب شرق 3، شمال 2 و شرق (مشهد) 1 قطار.

- از 49 هزار تن بار مسیر جنوب 38 هزار تن گندم وارداتی بوده، وزن سنگ آهن از جنوب شرق به ذوب آهن اصفهان 136 هزار تن و نیمی از 44 هزار تن بار وارداتی از مسیر غرب لوازم و تجهیزات مورد نیاز ذوب آهن بوده است.

- در سال 1971 (1350) روزانه 2 قطار مسافری از تهران به خرمشهر و مشهد و یک قطار به گرگان و تبریز و در سایر خطوط در هفته یک یا 2  قطار مسافری اعزام می گردد، متوسط سفر 500 کیلومتر و مسافر کیلومتر 179 میلیون بوده است.

- پروژه های مهم در بخش ناوگان خریداری 18 دستگاه لکوموتیو به مبلغ هر یک 405 هزار دلار و 18 واگن بوفه (رستوران) به قیمت 182 هزار دلار و 492 واگن حمل مواد معدنی به مبلغ 14 هزار دلار و در بخش زیربنایی 37 میلیون دلار برای کنترل ترافیک قم و زرند و تهران و تبریز و جلفا و ... بود. بر توجه دولت به ظرفیت ریلی در احداث خطوط لوله تاکید شده است.  

- در بخشی از این گزارش چنین آورده شده که 80 درصد حمل و نقل راه آهن برای وزارتخانه و موسسات دولتی بوده و ... بنابراین هیچ مقامی در صدد اصلاح تعرفه برنیامده و تعرفه بار راه آهن از 1955 و تعرفه مسافر از 1960 تغییر نکرده و بعلاوه شیوه تعیین نرخ حمل که در سایر کشورها منسوخ شده، مورد نقد قرار گرفته است. - به هزینه قطار کیلومتر و هزینه واگن کیلومتر نیز بر اساس مطالعات گروه متخصصین راه آهن هند و لزوم برقراری فوری سیستم محاسبه هزینه نیز تاکید شده است. 

- حداکثر وزن قطار و شکستن قلاب ها نیز مورد توجه بوده و اینکه ظرف سه هفته 37 قلاب شکسته (33 مورد مربوط به یک نوع واگن بوده و نسبت به آن تحقیقاتی نشده) و برای افزایش وزن قطارها و ظرفیت خط با دو لکوموتیو پیشنهادی ارائه شده (افزایش وزن و نیز سرعت قطارها برای افزایش ظرفیت) و همچنین افزایش موثر خطوط فرعی تا 700 متر در جنوب. 

در سال 1382 تدوین«طرح جامع حمل و نقل کشور» به عنوان یک سیاست مهم راهبردی وزارت راه و ترابری تعیین  شد و در زمره مهم ترین طرح های ملی قرار گرفت تا با تهیه و اجرای آن، خطوط حمل و نقل هوایی، ریلی، دریایی و جاده ای در یک ارتباط نزدیک و منسجم، به جابجایی کالا و مسافر بپردازند.

ضرورت انجام مطالعات طرح جامع:

-توسعه متوازن و هماهنگ زیرساخت های حمل و نقل کشور در تمامی شقوق

- افزایش کارائی و بهره وری در عملیات حمل و نقل با برنامه ریزی به صورت راهبردی، جامع، مستمر، پویا و هماهنگ با برنامه های توسعه کشور

- لحاظ نمودن اثرات متقابل توسعه بخش های اقتصادی، اجتماعی، فناوری، فرهنگی و ... بر سامانه حمل و نقل - استفاده از نقش سامانه حمل و نقل در تحقق برنامه های توسعه و استفاده بهینه از منابع و رقابت در بازارهای بین المللی و منطقه ای.

با وجود توصیه های ارزشمند مرحله نخست (سال 83) برای افزایش ظرفیت خطوط و حتی اقدامات سریع الاثر مانند قطارهای سنگین و افزایش سرعت و نیز توصیه ای اجرایی برای بخش بار و مسافر، اصلاح و ارتقای شبکه و رویکرد تعمیرات و نگهداری و حتی خرید لکوموتیو جدید و نیز با وجود بازنگری طرح جامع در سال 1395 و ... ، به نظر می رسد جامعیت و مانعیت طرح جامع باید با آسیب شناسی وضع موجود و علت کاهش مستمر سهم ریلی با وجود قوانین حمایتی مانند قانون مدیریت سوخت، بررسی مجدد مفروضات، اهداف، و مقایسه جهانی و ... و عرضه به نخبگان مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.

بازی باخت- باخت مردم و دولت در عدم افزایش قیمت سوخت

نا به گزارش خبرگزاری صدا و سیما در 16 آذرماه مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا در مذاکرات برگزیت، پدیده خروج انگلیس از اتحادیه را بازی باخت- باخت توصیف کرد. این گزارش می‌افزاید میشل بـارنیه گفت: "همانطور که آقـای دونالد توسک رئیس شـورای اروپا و ژان کلود یونکر رئـیس کمیسیـون اروپا یـادآور شـدند این یک لحظه جـدی و مهـم برای اروپا است. قطعا لحظه‌ای برای جشـن نیست. من به عنـوان مذاکره کننـده اتحادیه اروپا می‌گویم، این یک مذاکره منفی است؛ مـذاکره‌ای منفی است." وی ادامـه داد: "برگزیت ارزش افزوده ندارد. این یک بازی «باخت-باخت» است. بنابراین، در این مذاکرات، موضوع بر سر محدود کردن پیامد‌های آن است."

پس از تغییرات شدید نرخ ارز قاچاق سوخت به عنوان یکی از نتایج بدیهی پایین بودن نرخ سوخت شدت گرفت و با وجود نظرات و برآوردهای متفاوت میتوان به یک عدد حداقلی که تمامی مسئولین بر آن اتفاق نظر دارند دست یافت.

از سوی دیگر بهای جهانی نفت در حال نزول است که با احتساب بهاء مفروض نفت در بودجه سال 98 تهدیدی برای درآمد ارزی و منابع مالی دولت شده و نهایتا منجر به نتیجه باخت- باخت برای مردم و دولت خواهد شد.

با کاهش این تهدید گزینه ما چیست و چگونه باید ارز مورد نیاز برای سرمایه­ گذاری­های کشور را تامین نمود، در اینجا به سه راهکار درونزا برای تامین 180 میلیارد دلار ارز سالانه مورد نیاز برای دستیابی به رشد 8% اشاره میگردد:

الف- با یک نگاه به قیمت عرضه سوخت در کشورهای پیشرفته جهان و حتی برخی همسایگان ما مشاهده میشود درصد بالایی از قیمت سوخت به صورت عوارض یا مالیات اخذ میگردد که با همزمانی آن با قیمت پایین خودرو و ارائه تسهیلات بدون بهره بانکی علاوه بر تامین و افزایش درآمد پایدار برای دولت و شهرداری‌ ها چند چرخه مثبت در اقتصاد کلان کشورها ایجاد میگردد:

صنعت خودروسازی فعالتر میشود، کیفیت خودرو بهبود می‌یابد، قیمت خودرو کاهش مییابد، صادرات خودرو گسترش میابد، استفاده از خودرو کاهش می‌یابد، ترافیک کاهش میابد، تلفات تصادفات جاده‌ای کاهش می‌یابد، مصرف سوخت کاهش و درآمد کشور از نفت بهتر میشود (برای تولیدکنندگان نفت و برای خریداران وابستگی به نفت کاهش می­یابد)، هزینه توسعه زیر ساخت‌ های شهری برای پذیرش خودروهای جدید کاهش می‌یابد، هزینه اضافی از بخش مسکن حذف و قیمت مسکن کاهش می‌یابد، ازدواج جوانان افزایش می‌یابد و ...

با افزایش قیمت گازوئیل نیز حمل­ونقل بین شهری از جاده‌ای به ریلی سوق پیدا کرده، کامیون‌های قدیمی با انواع جدید جایگزین یا به تعمیرات و نگهداری و به‌ روزرسانی آنها توجه بیشتر شده و جاده‌ها امنیت بیشتر خواهند یافت.

ب- افزایش قیمت آب و انرژی تا سطح کشورهای همسایه و متوسط جهانی برای بویژه برای ساختمانهای ویلایی، آپارتمانهای لوکس و بزرگ که با این حرکت اسراف در حوزه انرژی کاهش و درآمد حاصله جان تازه ای به صنعت آب، برق و گاز خواهد بخشید و موجب تحرک بخشهای مهندسی و تولیدی برای صرفه جویی بیشتر خواهد شد.

ج- اخذ مالیات از مسکن و خودروهای گرانتر از متوسط کشوری و منطقه ای که با اینکار علاوه بر جلوگیری از افزیش لجام گسیخته قیمت مسکن، ساخت و ساز و صنایع فراوان مرتبط رونق خواهد گرفت و علاوه بر افزایش درآمد دولت و درآمد پایدار برای شهرداریها اشتغال نیز افزایش و تورم، فساد و طلاق و ... کاهش خواهد یافت.  

با این سه رویکرد به مصداق آیه شریفه 52 سوره توبه نه تنها پیشرفت کشور با رویکرد اقتصاد مقاومتی و ظرفیتهای درونی بیمه میشود بلکه با اشتغال­زایی هر سه رویکرد، بحران اشتغال نیز در کشور سریعا برطرف شده و ظرفیتهای پدافند غیرعامل نیز ارتقاء یافته و علاوه بر این قدرت چانه زنی با کشورها و شرکتهای بزرگ نیز افزایش خواهد یافت.

خروج آمریکا از برجام و تشخیص آپاندیس اقتصاد

مقام معظم رهبری در جمع مسئولان و کارگزارن نظام در تاریخ 2 خرداد 97 مسئله اول کشور را مسئله اقتصادی خواندند و افزودند: فعالیتهای دولت باید با گسترش خدمات ادامه پیدا کند اما با همه تلاشها وضع اقتصادی کشور تعریفی ندارد و بسیاری از مردم در فشار شدید گرانی و مشکلات هستند. ایشان حل مشکلات اقتصادی را در درجه اول در گرو اعتقاد قلبی مسئولان به چند مسئله دانستند و افزودند: باید عمیقاً باور کنیم که مشکلات اقتصادی با تکیه بر ظرفیتهای فراوان داخل کشور قابل حل است و نسخه­های غربی نه در زمینه اقتصاد و نه در عرصه­های دیگر نظیر جمعیت، حّلال مسائل و دشواریهای کشور نیستند.

هرچند به باور برخی تصمیم آمریکا به خروج از برجام موجب ایجاد مشکلات اقتصادی شده ولی به نظر میرسد با نگاه دقیقتر و توجه به مثال زیر باید ریشه اصلی مشکلات را به غفلتها، تدابیر ضعیف و افراط و تفریط در بخشهای مختلف اقتصاد در یکصد سال اخیر مانند الگوی غلط مالکیت و بهره­برداری (تملک و تمتع) بویژه در بخش مسکن و خودرو و الگوهای نامناسب مالیاتی و کسب درآمد دولت­ها و شهرداری­ها نسبت داد و اینکه خروج آمریکا از برجام مانند قطع داروی مسکن برای بیمار مبتلا به آپاندیسیت موجب تشخیص به موقع این عارضه شده است.

اما حکایت آپاندیسیت مربوط میشود به همسر یکی از دوستان و همکاران دهه هفتاد که در اوایل آبان 96 با عارضه دل درد ساعت 12 نیمه شب به اورژانس یکی از بهترین بیمارستانهای تهران مراجعه و بستری میشوند و دکتر متخصص پس از معاینه و آزمایش خون پس از تزریق مسکن و اعلام ویروسی بودن منشاء بیماری ایشان را مرخص مینمایند.

پس از سه روز مراقبت در منزل و وخامت مستمر وضعیت ایشان به بیمارستان ممتاز دیگری مراجعه و با تشخیص ترکیدگی آپاندیسیت تحت عمل جراحی قرار میگیرند و با لطف الهی از مرگ حتمی رهایی می­یابند.        

تحلیل ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در ابتداء سال 97 و تشریح دلایل تغییر قانون مالیات بر ارزش افزوده با رویکرد اخذ این مالیات از مشتری نهایی و توضیحات مشروح چند تن دیگر از نمایندگان محترم در رسانه ملی و اقدام ارزشمند در بازنگری این قانون را میتوان مبین تقویت اعتقاد قلبی مورد اشاره مقام رهبر معظم دانست. 

با بررسی مشکلات اقتصادی و ریشه­ های آن به نظر میرسد چند عامل مهم دیگر مشابه موضوع مالیات بر ارزش افزوده که باعث بسیاری از نگرانی­ها و مشکلات فراوانی برای فعالان اقتصادی کشور در بخش تولید و خدمات شده نیز نیاز به اقدام مشابه نمایندگان محترم دارند که عبارتند از پرداخت وجوه بیمه تامین اجتماعی و مالیات قراردادها که در بسیاری از موارد بدلیل تاخیر پرداخت سازمانهای دولتی جرایم سنگینی به ضرر نهایی تولید کننده ایرانی به آن تعلق میگیرد.

همچنین با آسیب شناسی و تحلیل ضعف های مشترک در صنایع مهم کشور، و پرداختن به عوامل اساسی تورم که با الگوی نامناسب مالیاتی موجب هجوم نقدینگی به بخشهای همچون مسکن (با رشد 15000 برابری طی نیم قرن سالهای 1340 تا 1390 در مقایسه با رشد کمتر از 500 برابری نرخ ارز، 833 برابری تورم و 14000 برابری طلا) و خودرو گشته، راهکارهایی را برای کاهش آثار آنها در تولید و اقتصاد ملی میتوان یافت.

در حقیقت میتوان سهم بالایی از تورم کشور را به افزایش نرخ مسکن و به تبع آن زمین نسبت داد که هر چند سال یکبار با افت ارزش پول ملی بدلیل ارزی بودن منشاء درآمدهای دولت و تمایلات خود دولت زمینه افزایش نرخ ارز بصورت جهشی مهیا و یک دور تسلسل مجدد تورم و افزایش قیمت مسکن و کاهش قدرت خرید مردم همراه کاهش سهم تولیدات ملی آغاز میگردد و اکنون که پیمان شکنی آمریکا و خروج از برجام بدون خواست و اراده ما موجب بازگشت تحریم­ها شده میتوان از این خیر حاصل از عداوت و کینه آمریکا در تشخیص آپاندیس اقتصاد بهره برد.

لینک کانال ویدئویی در آپارات : https://www.aparat.com/maturity_road_map

لینک گروه واتس اپ : https://chat.whatsapp.com/5gXUUYU2vYG8nRtC64ZyMb

نظریه ایجاد تنگنا برای تغییر رفتار ترافیکی مردم

با توجه به گزارش روابط‌ عمومی و امور بین ‌الملل سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار نهایی کشته ‌شدگان در تصادفات سال ۹۶ اعلام شد. در سال 1396، بیش از 16 هزار نفر در حوادث رانندگی ترافیکی کشته ‌شده‌اند. این تعداد نسبت به سال قبل از آن نزدیک 2 درصد افزایش‌ یافته است. بیشترین کاهش مربوط به ماه فروردین با حدود 13 درصد و بیشترین افزایش مربوط به ماه بهمن با حدود 19 درصد بوده است.

نرخ بالای تصادفات ایران نه تنها یکی از دغدغه های مسئولان نظام بویژه مقام معظم رهبری است (در مراسم دانش­آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی در تاریخ 26/6/96  مبنی بر اینکه " کاری کنیم که مردم عزیز ما این بخش حادثه ‌خیز و تلخ و دردناک را در زندگی خود نداشته باشند") بلکه یکی از عوامل هزینه‌های مهم اقتصادی است که در غالب هزینه ‌های درمانی و از کار افتادگی خود نمایی می کند. در دو دهه‌ اخیر نرخ تلفات که به مرز بحرانی رسیده بود با تدابیر مدیران مربوطه کاهش یافت ولی همچنان با متوسط سایر کشورها فاصله زیادی وجود دارد که اگر فقط به مقایسه آمار تلفات ایران و ترکیه بپردازیم میتوانیم شدت این بحران نگران کننده را بهتر درک نماییم.

برای کاهش نرخ تلفات و سایر آثار و هزینه‌های جانبی حمل‌ و نقل رویکردهای مختلفی در جهان اتخاذ شده که از جمله نظریه ایجاد تنگنا و محدودیت برای استفاده کنندگان از وسایل نقلیه شخصی می‌باشد، نمونه آن در شهر لندن از سالها پیش سبب عدم تغییر بافت شهری و فقدان بزرگراه در بخش مرکزی لندن می ‌باشد که با وجود شبکه قوی مترو و دسترسی بسیار مناسب است و توانسته نیاز روزمره این شهر پرجمعیت را تامین نماید. با این رویکرد خیابانها تعریض نمی‌شوند، با تمهیداتی مانند خطوط ویژه یا پیاده راه، ظرفیت آنها کاهش می ‌یابند و برای توقف و پارکینگ خودرو محدودیت و موانعی ایجاد می‌گردد.

زمان اعمال این رویکرد در شهرها اهمیت زیادی دارد و چنانچه در انجام آن تعجیل گردد نتایج معکوس یا نامطلوب خواهد شد که مشکلات تصادفات و تلفات مربوطه و رفتارهای ترافیکی خشن و عجولانه از آن جمله می‌باشد.

در حمل‌ و نقل برون ‌شهری نیز می‌توان از این نظریه برای سوق دادن مسافران به استفاده از وسایل عمومی مانند قطار، اتوبوس و هواپیما استفاده نمود ولی مجدداً با این مقدمه که زیرساخت بخشهای مذکور در بخش ریلی و .‌‌.. با دسترسی مناسب برای همه فراهم باشد.

یک نمونه این رویکرد و نظریه که در مسیر تهران مازندران سالهای متمادی بکار رفته در روز ولادت حضرت حجت عج یعنی 11 اردیبهشت 97 مجدداً مشاهده گردید، در مسیر رفت این مسیر از چند کیلومتری امامزاده هاشم صف چندین هزار خودروها شکل گرفت که بیش از یک ساعت عبور از آن به درازا کشید و این درحالی بود که چندین سال پیش تونلی از زیر امامزاده هاشم به طول حدود چهار کیلومتر و با صرف صدها میلیارد تومان احداث شده که می‌تواند برای خودروهای مسیر بازگشت از شمل به تهران استفاده شود و حداقل این بخش محدوده امامزاده هاشم یکطرفه شود.

هرچند ظاهر این موضوع که حداقل موجب خستگی رانندگان و افزایش احتمال تصادفات می گردد ساده است و رابطه مستقیمی با نرخ حوادث دارد لکن عامل تشدید کننده پدیده مذکور این است که حل نشدن موضوع فوق و بی توجهی به مشکلات مسافرین سبب عصبانیت رانندگان می گردد و خود عامل درگیری ذهنی افراد مطلع از امکانات در دسترس خواهد بود.

شاید تصمیم سال گذشته برای کاهش حداکثر سرعت مجاز آزادراهها از 120 به 110 در نگاه نخست می توانست موجب کاهش شدت تصادف و نتیجتا کاهش تلفات گردد ولی به نظر می رسد در این تصمیم موضوع تاثیر این اقدام بر افزایش خستگی رانندگان بویژه در مسیرهای طولانی با دقت مورد ارزیابی قرار نگرفته است.

لینک کانال ویدئویی در آپارات : https://www.aparat.com/maturity_road_map

لینک گروه واتس اپ : https://chat.whatsapp.com/5gXUUYU2vYG8nRtC64ZyMb